رهپویان فرج

نسبت بیت المقدس و امام عصر عجّل الله تعالی فرجه الشریف ۱۷

 چرا وقتی حضرت ابراهیم علیه السّلام خانه خدارو بنا کرد همچنان رو به سمت بیت المقدس عبادت می‌کردند تا زمان پیامبر اسلام؟(رفع شبهه)

زمان صدور دعاها از زبان حضرت ابراهیم علیهالسّلام به پیش از بنای کعبه باز می گردد.

 قسمت ۸

ادامه آیه سوم: ربَّنَا إِنِّی أَسْکَنتُ مِن ذُرِّیَّتِی بِوَاد غَیْرِ ذِی زَرْع عِندَ بَیْتِکَ الُْمحَرَّمِ... (1)

در جواب، باید سعی کنیم زمان صدور دعاها از زبان حضرت ابراهیم علیه السّلام  را به پیش از بنای کعبه باز گردانیم:

دلیل ۱. دقتی است که استاد جوادی آملی کرده اند:

سابقه داشتن کعبه را شاید بتوان از نیایش آن حضرت به هنگام اسکان خانوده اش در سرزمین مکّه استفاده کرد: إنِّی أَسْکَنتُ مِن ذُرِّیَّتِی...; 

زیرا در این زمان، حضرت اسماعیل علیه السّلام کودکی خردسال بوده که نمیتوانسته پدر بزرگوار خویش را در بازسازی کعبه یاری دهد، در حالی که در آیه 127 بقره، وی اسماعیل نیز از بنیانگذاران کعبه به شمار آمده است. بنابراین، قبل از حضرت ابراهیم، در آن مکان، هم بیت بوده و هم آن خانه منسوب به خدا بوده و هم محترم بوده. (٢)

۲. ضمایری که در متن دعاهای حضرت ابراهیم علیه السّلام هستند به ما کمک می‌کنند که دریابیم زمان دعاها متفاوت بوده است. 

پیش از بنای کعبه، یعنی وقتی که حضرت ابراهیم علیه السّلام به تنهایی عازم بیتالمقدّس شد، فرمود:(إِنِّی أَسْکَنتُ); 

یعنی: «من» خانواده‌ام را در این وادی گذارده‌ام و میروم.

 اما زمان فارغ شدن از بنای کعبه، می‌فرماید: (رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا); 

یعنی: خدایا! از «ما» (من و اسماعیل)، قبول نما.

 ۳. علی بن ابراهیم قمی در تفسیر خود، ذیل آیات 127 سوره بقره، داستان حضرت ابراهیم علیه السّلام و بنای کعبه را به تفصیل بیان میکند. در روایتی که ایشان نقل میکند نیز زمان این قسمت از دعای حضرت ابراهیم علیه السّلام پیش از بنای کعبه بوده است; ایشان می‌نویسد:

فلمّا سرّحهم ابراهیم و وضعهم و اراد الانصراف منهم الی سارة، قالت له هاجر: یا ابراهیم! لم تدعنا فی موضع لیس فیه انیس و لا ماء و لا زرع. فقال ابراهیم: اللّه الذی أمرنی ان أضعکم فی هذا المکان حاضر علیکم ثمّ انصرف عنهم، فلمّا بلغ کداء و هو جبل بذی طوی التفت الیهم ابراهیم، فقال:(رَّبَّنَا إِنِّی أَسْکَنتُ مِن ذُرِّیَّتِی... لَعَلَّهُمْ یَشْکُرُونَ)(٣)

زمانی که حضرت ابراهیم علیه السّلام قصد بازگشت به سوی ساره داشت، حرکت کرد تا به کوهی به نام «ذیطوی» رسید. ناگهان متوجه زن و فرزندش شد ـ و از روی نگرانی ـ گفت: خدایا! ایشان را در وادی بی آب و علفی نزدیک خانه ات نهادم... .(۴)

 (1) [(ابراهیم: 37)]

 (٢) [عبداللّه جوادی آملی، پیشین، ص 31.]

 (٣) [علی بن ابراهیم القمی، تفسیر قمی، قم، دارالکتاب، 1376، ج 1، ص 61. ]

  (۴)[نک. محمّدهادی یوسفی غروی، تاریخ تحقیقی اسلام، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قدس سره)، 1382، ج 1، ص 76.]

  ادامه دارد...

 کانال تلگرامی رهپویانِ فرج

https://t.me/joinchat/AAAAAD_Uba3hGEvQLRR5JA

نسبت بیت المقدس و امام عصر عجّل الله تعالی فرجه الشریف ۱۲

 چرا وقتی حضرت ابراهیم علیه السّلام خانه خدارو بنا کرد همچنان رو به سمت بیت المقدس عبادت می‌کردند تا زمان پیامبر اسلام؟(رفع شبهه)

 قسمت ۳

 پاسخگویی به سؤالات و شبهات: همیشه وقتی «معلومی» را اصل برای رسیدن به یک «مجهول» قرار می‌دهیم، باید دقت کنیم که خود معلوم ما صحیح باشد.

 آیه دوم: (إِنَّ أَوَّلَ بَیْت وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبَارَکاً وَ هُدی لِلْعَالَمِینَ.) (1)

همانا اولین خانه ای که برای خلق قرار داده شد در مکّه قرار دارد و مبارک و مایه هدایت جهانیان باشد.

به نظر می‌رسد تمام داستانها و حتی روایات و نقل قولها و گمان هزنیها درباره تاریخ بنای کعبه در جهت این آیه شریفه از قرآن کریم بوده است. صراحتی که این آیه در تعیین قدمت کعبه دارد، همه را کنجکاو کرده است تا درباره آن بیشتر بدانند. 

چه بسیار روایاتی که حاکی از کنجکاوی اصحاب و سؤال ایشان از معصومان علیهم السّلام برای دانستن تاریخ کعبه هستند.

 اختلاف در این آیه از این قرار است که برخی معتقدند: منظور از «اول بیت» اولین عبادتگاه است، نه اولین خانه،

 ولی برخی معتقدند که منظور، اولین خانه است و بر فرض که منظور اولین عبادتگاه باشد، این عبادتگاه سابق، بر زمان حضرت ابراهیم علیه السّلام بوده است. 

تفسیر المیزان درباره این آیه می‌نویسد:

کلمه «بیت» معنایش معروف است و مراد از «وضعِ بیت» برای مردم، ساختن و معیّن کردن آن برای عبادت مردم است; برای اینکه مردم آن را وسیله ای قرار دهند برای پرستش خدای سبحان و از دور و نزدیک به همین منظور به طرف آن روانه شوند.و یا به طرف آن عبادت کنند.

 و آثاری دیگر بر آن مترتّب سازند. همه اینها از تعبیر به «بکة»، که به معنای محل ازدحام است، استفاده می‌شود و میفهماند که مردم برای طواف، نماز و عبادات و سایر مناسک، پیرامون این خانه ازدحام می‌کنند; و اما اینکه اولین خانه‌ای باشد که بر روی زمین برای انتفاع مردم ساخته شده باشد، 

لفظ آیه بر آن دلالت ندارد و نمی‌رساند که قبل از مکّه هیچ خانه ای ساخته نشده بود. (٢)

پی نوشت ها:

 (1) [ (آلعمران: 96);]

 (٢) [ سید محمّدحسین طباطبائی، پیشین، ج 3، ص 542. ]

  ادامه دارد...

 کانال تلگرامی رهپویانِ فرج

https://t.me/joinchat/AAAAAD_Uba3-SP6F2YKBCA

نسبت بیت المقدس و امام عصر عجّل الله تعالی فرجه الشریف ۱۱

 چرا وقتی حضرت ابراهیم علیه‌السّلام خانه خدارو بنا کرد همچنان رو به سمت بیت المقدس عبادت می‌کردند تا زمان پیامبر اسلام؟(رفع شبهه)

قسمت ۲

 پاسخگویی به سؤالات و شبهات: همیشه وقتی «معلومی» را اصل برای رسیدن به یک «مجهول» قرار می‌دهیم، باید دقت کنیم که خود معلوم ما صحیح باشد.

قرآن کریم در سوره بقره از آیه 125 (متن آیه در شماره قبل هست) وارد داستان حضرت ابراهیم علیه السّلام می‌شود،

تفسیر مجمع البیان در ذیل این آیه می‌نویسد:

ثمّ بیّن ـ سبحانه ـ کیف بنی ابراهیم البیت، فقال: (وَ اذْ یَرْفَعُ) و تقدیره: و اذکر (اذ یرفع إِبْراهِیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ); أی: اصول البیت التی کانت قبل ذلک... . (1)

تفسیر نمونه نیز حضرت آدم علیه السّلام را بانی کعبه میداند و می‌نویسد:

نخستین خانه‌ای که برای پرستش خداوند ساخته شد در سرزمین مکّه بود، و مسلّم است که پرستش خداوند و ساختن مرکز عبادت از زمان ابراهیم علیه السّلام آغاز نگردیده، بلکه از زمان آدم علیه السّلام وجود داشته است.

 اصولا تعبیر (اذ یرفع إِبْراهِیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ) در آیه مورد بحث، خالی از اشاره نیست که شالوده های خانه کعبه وجود داشته است و ابراهیم و اسماعیل تنها کاری که کرده‌اند این بود که پایه های این خانه مقدّس را بالا برده‌اند.  (٢)

فخر رازی در ذیل این آیه می‌نویسد:

الاکثرون من اهل الاخبار علی انّ هذا البیت کان موجوداً قبل ابراهیم... .(٣)

البته ایشان تحلیل جالبی دارند که در ذیل آیه بعد بدان اشاره خواهد شد.

در تفسیر محمّدبن جریر طبری، داستان کعبه اینچنین آمده است:

و ابراهیم اسماعیل را گفت که خدای تعالی ما را فرموده است که به مکّه روید و آن جایگاه، که بیت المعمور بود، یکی خانه بنا کنید. اسماعیل گفت که سمعاً و طاعةً. گفت: یا پدر سپاس دارم. و هم آن ساعت برخاست و در خدمت پدر ایستاد، و هر دو بیامدند تا به مکّه، و آن جایگاه که بیت المعمور بوده بود طلب میکردند که حق تعالی آن جایگاه فرموده بود که خانه بنا کنند.   (۴)

پی نوشت ها

  (1)[فضلبن حسن طبرسی، مجمعالبیان فی تفسیرالقرآن، بیروت، دارالمعرفة، 1406، ج 1، ص 389. ]

  (٢)[ناصر مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1366، ج 1 ص 330. ]

  (٣)[فخر رازی، تفسیر کبیر، تهران، دارالکتب العلمیه، 1411، ج 4، ص 52. ]

  (۴)[ محمّدبن جریر طبری، تفسیر طبری، ترجمه گروهی از دانشمندان، چ دوم، تهران، توس، 1356، ج 1، ص 105.]

 

  ادامه دارد...

کانال تلگرامی رهپویانِ فرج

https://t.me/joinchat/AAAAAD_Uba3-SP6F2YKBCA